Joga jest starożytnym, klasycznym systemem filozoficznym, rozwijającym się od tysiącleci w Indii. Joga jest źródłem zdrowia i dobrego samopoczucia, holistyczną wiedzą o człowieku i jego możliwościach. Jest filozofią rozwoju i osiągania równowagi osobistej każdego z praktykujących. Podsumowując Joga zajmuje się związkiem pomiędzy ciałem, umysłem, świadomością i duchem.
Słowo „joga” pochodzi od sanskryckiego słowa „yuj”, co oznacza m.in. łączenie, kierowanie, skupianie uwagi, ale też „ujarzmiać” oraz powściągać. Joga była traktowana jako sposób na zachowanie harmonii duszy i ciała, higieny ciała oraz dobrej kondycji psychofizycznej. Joga, albo Samkhja Joga, jest jednym z najważniejszych systemów filozofii indyjskiej. Joga jest narzędziem umożliwiającym oświecenie poprzez koncentrację, medytację i ascezę.
Indyjski filozof Patandżali, autor słynnego traktatu „Jogasutry” – jeden ze starożytnych klasycznych tekstów o jodze (napisanych 2500 lat temu) pisze: „yoga citta vrtti nirodhah”- co znaczy: „joga jest powstrzymywaniem poruszeń świadomości”. Innymi słowy, praktyka jogi powstrzymuje nieustanną gonitwę myśli i utrzymuje umysł w stanie koncentracji. Długo utrzymywany stan koncentracji przechodzi naturalnie w stan medytacji, która w końcu staje się zjednoczeniem ciała, umysłu i duszy praktykującego z duszą wszechświata. Ostatecznym celem jogi jest wyzwolenie (oświecenie) w sanskrycie – samadhi. Patanjali przedstawia osiem filarów oczyszczających ciało i umysł, mających doprowadzić do tego stanu. Praktyka Jogi wg Patandżaliego składa się z ośmiu członów:
1. Jamy – nakazy etyczne odnoszące się do zasad moralnych,
2. Nijamy – nakazy etyczne odnoszące się do indywidualnej praktyki jednostki,
3. Asany – pozycje ciała,
4. Pranayama – nauka kontroli oddechu,
5. Pratyahara – wycofanie zmysłów,
6. Dharana – koncentracja,
7. Dhyana – medytacja,
8. Samadhi – stan oświecenia, doświadczania duszy.
Aby wykonywanie asan i pranajam było jogą a nie tylko gimnastyką ciała, praktykujący powinien przestrzegać określonych nakazów moralnych (Jamy) a także praktykować w swoim życiu na co dzień czystość, zadowolenie, życzliwość, pogłębianie własnej wiedzy i wiarę (Nijamy).
Jamy – nakazy etyczne odnoszące się do zasad moralnych: Ahimsa –niekrzywdzenie, Satya -umiłowanie prawdy, Asteya– niekradzenie, Brahmacarya – wstrzemięźliwość, studiowanie pism, Aparigraha – niegromadzenie w nadmiarze . Nijamy – nakazy etyczne odnoszące się do indywidualnej praktyki jednostki: Śauća – czystość, Santosa -rozwijanie zadowolenia, Tapas – żarliwość i surowość- kształtowanie charakteru, Svadhyaja – studiowanie ksiąg i poznawanie, Iśwara Pranidhana – wiara w opatrzność bożą.
Hatha joga w nazwie mówi o łączeniu przeciwieństw (ha- słońce, tha- księżyc), a także o zdecydowanym wysiłku z udziałem woli. Praktyka Hatha jogi rozpoczyna się od pracy z ciałem (asana) i oddechem ( pranajama), a więc porusza aspekt fizyczny i fizjologiczny człowieka. Metoda ta charakteryzuje się ogromną precyzją w wykonywaniu asan- pozycji, ale zarazem największą skutecznością w osiąganiu efektów w uzyskiwaniu rozciągania i uelastyczniania wszystkich mięśni, ścięgien oraz stawów. Na poziomie fizjologicznym jest to świadome oddziaływanie na narządy wewnętrzne w taki sposób, aby poprawiać ich funkcjonowanie. Hatha joga bardzo szybko pokazuje sadhace (uczniowi) czym jest praca z ciałem fizycznym- świątynią ducha- czym jest on sam i dokąd zmierza. Praktyka ta daje przede wszystkim zdrowie fizyczne- w dużej mierze zwraca uwagę na kręgosłup. Później jednak, w miarę upływu czasu dostrzec możemy inne zalety praktykowania hatha- jogi : lekkość ciała, swobodę ruchów, stabilność emocjonalną i jasność myśli. Wytrwałe podążanie tę ścieżką jogi pomaga odzyskać energię i radość życia. Praktykowanie jogi jest intensywną formą pracy nad własnym rozwojem, wymaga systematyczności, wysiłku i zaangażowania ze strony ucznia i nauczyciela.. Regularna praktyka pomaga zauważyć, iż angażując się w fizyczną stronę jogi (asana oraz pranajama) angażujemy i ćwiczymy również umysł, a więc pracujemy również na poziomie mentalnym. Świadomość ciała pozwala osiągnąć wyższą świadomość i jakość procesów myślowych, uświadamiamy sobie jak funkcjonuje układ nerwowy, stajemy się bardziej spokojni i wrażliwi w codziennych czynnościach. Joga jest więc również ciągłym procesem odkrywania siebie – poznawaniem swoich możliwości, ograniczeń i pracą nad nimi aby stawać się coraz lepszymi.
Asana – inaczej mówiąc pozycja jogiczna, działa na wielu poziomach ludzkiego organizmu. Utrzymując pracę stawów w pełnych zakresach pozwala lekko i swobodnie poruszać się do późnego wieku. Kierunki pracy w asanach są zawsze kierunkami fizjologicznymi (zgodnymi z przeznaczeniem stawów). Aby stawy pracowały systematycznie, bez przeciążeń, muszą być prawidłowo rozwijane mięśnie – wzmacniane i rozciągane w odpowiedni sposób. Bardzo często silne i napięte mięśnie ograniczają zakresy pracy stawów. Mięsień silny musi być również elastyczny. Często elastyczność osoby spowodowana jest słabością i wiotkością mięśni. Mięśnie elastyczne muszą być również odpowiednio silne, aby mogły stabilizować staw. Tak więc zdrowie na poziomie mięśni i stawów opiera się na symetrii i równowadze. Ogromna precyzja w technice wykonywania asan uczy nas tego rodzaju zrównoważenia. Harmonijna praktyka wspomaga działanie narządów wewnętrznych, które podlegają rozciąganiu, wzmacnianiu i masażowi w prawidłowy sposób np. po ćwiczeniach wzmacniających mięśnie brzucha ważne jest wykonanie pozycji odwróconych, aby usunąć napięcie, które pojawiło się w narządach rozrodczych. Po ćwiczeniach dynamicznych (wygięciach do tyłu, skokach) należy odpowiednio praktyką usunąć napięcie w mózgu, które przejawia się uczuciem gorąca w głowie, napięciem oczu, twarzy. Po takiej praktyce czujemy się wypoczęci i spokojni. Z drugiej strony praktyka wyłącznie asan relaksujących i regenerujących osłabi i wychłodzi organizm. Zdrowie należy rozumieć jako harmonijną współpracę mięsni, nerwów i narządów ciała na wszystkich poziomach organizmu, stąd też ćwiczenia jogi są bardzo rozbudowane, wszechstronne i precyzyjne. Klasyczna joga definiuje 84 archetypy pozycji i postaw ciała (asany), z których 32 pozycje siedzenia uznawane są za szczególnie ważne.
Podział asan i ich działanie:
Pozycje stojące Dają dużo wigoru, odświeżają ciało i umysł, usuwając przy tym napięcia i ból. Stymulują trawienie, regulują funkcje nerek poprawiają krążenie i oddech, uczą też zasad właściwego ruchu.
Pozycje odwrócone Odnawiają cały organizm, odciążając nogi pozbawiają je napięć, przez odwrócenie organów uaktywniają części ociężałe, poprawiają krążenie i tonizują system gruczołów dokrewnych., wzmacniają system nerwowy i emocjonalny.
Skłony do przodu i siady Usuwają zmęczenie, odświeżają mózg i łagodzą napięcia nerwowe, regulują ciśnienie krwi , pomagają w bezsenności.
Wygięcia do tyłu Są odmładzające, dodają energii i zwalczają depresję, otwierają klatkę piersiową i uelastyczniają kręgosłup, wzmacniają ramiona i barki a umysł i ciało stają się czujne.
Skręty Są bardzo efektywne w usuwaniu bólów pleców i głowy i sztywności karku i barków. Gdy tułów jest skręcany nerki i organy brzucha są ćwiczone , co poprawia trawienie. Kręgosłup staje się elastyczny a biodra poruszają łatwiej.
